در سر سرای نام بلند ایران، سه محوطه تار یخی و جاودانه، چغازنبیل، تخت جمشید و
.میدان نقش جهان، دارای هو یتی شناخته شده بوده و در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده اند
همانطور که همگان مطلعند، قضیه تهدید هویت میدان نقش جهان اصفهان بواسطه ساخت و
سازبرجی تجاری به نام جهان نما، قریب به دو سال است که یکی از مهمتر ین اخبار فرهنگی
.هنری کشور و خصوصا استان اصفهان را به خود اختصاص داده است
تسری بحث جنجالی یک دهه اخیر، یعنی برج سازی در حوزه زندگی و رفتار های شهری و
شهرنشینی معرف حضور همگان هست.علیرغم فراز و نشیب این بحث داغ و جنجالی، به
بله میدان نقش جهان با زیباییهای خیره کننده و و صف ناشدنی خود همچنان استوار و پا برجا
نظاره گر ناسپاسی ها و ز یاده خواهیها است. و مظلومانه میرود که با حذف خود از لیست آثار
مطرح جهان، سایه سنگین مدرنیسم و دنیا دوستی را د ر همسایگی و بالای هو یت فرهنگی
.خود ببیند
.پروانه ساخت برج جهان نما، بدون در نظر گرفتن تبعات آتی آن در سال 1375 صادر گردیده است
موضوع جنجال بر انگیز آن تا این لحظه نه صرف ساخت آن ، بلکه ارتفاع بیش از حد آن و همانا
.تعرض به حر یم هوایی میدان نقش جهان میباشد
،طبق قوانین مصوب سازمان یونسکو، يکي از ضوابط مهم آثار تاريخي که به ثبت جهانی
می رسند حفظ و رعايت محوطه تاريخي و در نتيجه حفظ اثر تاريخي از انواع مداخله های
زندگی مدرن است .يکي از اين مداخله ها، از طريق تعرض به منظره و چشم انداز آسمانی
اثر تاريخي، صورت می گيرد.هر گاه چشم انداز يک اثر تاريخي، به وسيله بنايي، متاثر
شود و چهره کلی محوطه را تحت تاثير قرار داده يا مخدوش کند، آن اثر تاريخي، هر چقدر
.هم که بزرگ و منحصر به فرد باشد مثل ميدان نقش جهان از فهرست آثار جهانی، حذف می شود
هر چند همگان معترفند، چقدر پسندیده و زیبا بود که فضای شهر تار یخی ، دل انگیز و ز یبای
اصفهان به مسایلی از این دست زنگار نگیرد.مناظر وسوسه انگیز و روحانی آن همچنان، تجلی
بخش روح و جان باشد، و جملاتی که میتوان در پی آورد که آشنایان آن دیار و علی الخصوص
.مسافران شهر زیبای اصفهان خود ان را از نزدیک لمس نموده اند
رعایت انصاف را شرط لازم اظهار نظر خصوصا در مورد موضوعات مربوط به هنر و امثالهم
میدانم .بدیگر سخن کسی ادعا نمیکند که چرا اصلا برجی میسازیم.که این خود از مظاهر جولان
.روزگار است
اما
همگان چه در داخل و چه در خارج از ایران، در انتظار تعین تکلیف موضوع و خاتمه این
معضل فرهنگی و تهدید آور هستند.فاصله برج تا میدان نسبتا زیاد است. اما رعایت توصيه های
.یونسکو نباید با کوته فکری ، در دامان بحث چالشی توهم توطئه قرار یگیرد.
این خبر را ببینید
تاکنون مسئولین مختلف از شخص رییس جمهور گرفته تا نمایندگان مجلس و دیگران، به نوبه خود
عزم جدی در ختم مسئله داشته اند. و افکار همگان نگران سرانجام این موضوع و چشم انتظار
.اخبارامیدوار کننده تا پایان فرصت باقیمانده و
اولتیماتوم سازمان یونسکو هستند
در تاريخ معماري ايران شايد هيچ ساختماني به اندازه برج جهان نما جنجال به پا نكرده است، برج
بتوني با نمايي آجري كه در چهارفاز ساخته شده و شامل 364 واحد تجاري، 3 سينما، 1موزه، 5
،رستوران بزرگ و 17 هزار و 198 مترمربع هتل به علا وه تعداد زيادي دفاتر اداري، تجاري
بانك و كارگاه هاي هنرهاي سنتي است. اين مجموعه 10 ميليارد توماني با 7800 مترمربع
زيربنا، 90 هزارمتر مكعب تراكم و حداكثر 48 متر ارتفاع در كنار ميدان دروازه دولت_ ميدان
.مركزي و گلوگاه اصلي فعاليت هاي شهري اصفهان، بنا گردیده است
به گفته یکی از اساتید دانشگاه شهید بهشتی،" نقش جهان هديه دائم ملت ايران به
بشريت است و تنها به ايرانيان تعلق ندارد. بلكه ميراث جهاني است و به همه مردم
.دنيا متعلق است
رضا شعباني، استاد تاريخ دانشگاه شهيد بهشتي درباره ميدان نقش جهان و احتمال خارج
شدن آن از ثبت ميراث جهاني میگوید: "من تمام دنيا را گشته‌ام. در رم به هيچ كس اجازه
نمي‌دهند ساختماني بسازد كه از كليساي «سن پيتر» بلندتر باشد. همينطور اجازه نمي‌دهند
كه ساختماني بلندتر از برج «پيزا» ساخته شود. برج جهاننما روي تاريخ و هويت شهر
.تاريخي اصفهان سايه افكنده و تاريخ، عظمت و تمدن اصفهان را زير سوال قرار داده است
.شهر اصفهان با درخشندگي بي‌نظيرخود در جهان بي‌نظير است
.ساخت برجي كه زيبايي نقش‌جهان را تحت تاثير قرار دهد عين جسارت است. اصفهان مانند ندارد
".با ساخت و سازهاي بيهوده آن را تخريب نكنيم
از آنجا که ارتفاع اين برج بيش از ۴۰ متر است حريم آسماني ميدان نقش جهان توسط اين برج
شکسته شده است. اگر ارتفاع اين برج تعديل نشود ميدان نقش جهان ابتدا در فهرست آثار
.در خطر قرار مي گيرد و سپس از فهرست جهاني حذف خواهد شد
مركز ميراث جهاني يونسكو، با نگرانی اعلام کرده بود که ايران تا اول فوريه
سال 2005 يعنی13 بهمن 1383 فرصت داشت تا گزارشهاي نهايي خود را از
.روند رو به تعديل برج جهاننما به مركز ميراث جهاني يونسكو ارسال كند
و براساس آن در جلسه آينده مركز ميراث جهاني يونسكو كه در ماه جولاي
،سال 2005 يعنی تيرماه 1384 و در كشور آفريقاي جنوبي برگزار خواهد شد
.درباره ميدان نقش جهان تصميم گيري شود
اما
تازه ترين خبرهاي رسيده حكايت از آن دارد كه ميراث فرهنگي و شهرداري اصفهان هنوز
درباره برج جهان نما به تفاهم نرسيده اند. زيرا رئيس كل دادگستري استان اصفهان به مطبوعات
اعلام کرد:"در نخستين جلسه رسيدگي به پرونده برج «جهاننما»، نمايندگان ميراث فرهنگي و
.شهرداري اصفهان به تفاهم نرسيدند
در اين نشست كه استاندار اصفهان نيز حضور داشت، نماينده شهرداري، عزم جدي اين سازمان
.را در اجراي مباني قانوني درخصوص اين پرونده اعلام كرد
برج جهان نما ساختماني تجاري فرهنگي در 760 متري ميدان نقش جهان است که از حدود هفت
.سال پيش، ساخت آن آغاز گردید
به در خواست یونسکو ارتفاع برج جهان نما باید از سمت میدان نقش جهان تا 24 متر و از سمت
.خیابان چهار باغ به 12 متر کاهش یابد
تا کنون دوستداران خارجی ميراث جهانی، به شکل های مختلف نگرانی خود را در اين زمينه
،ابراز کردند. مثلا جيوواني بوكاردي، مدير بخش آسيا و اقيانوسيه مركز ميراث جهاني يونسكو
از طرف فرانچسكو باندارين، رئيس اين مركز، مامور تهيه گزارشي در مورد وضعيت ميدان
.نقش جهان اصفهان براي ارائه به بيست و نهمين اجلاس كميته ميراث جهاني يونسكو شد
جونكو تانيگوچي، كارشناس فرهنگي دفتر منطقه اي يونسكو در تهران نيز مامور تهيه گزارش
از آخرين وضعيت ميدان نقش جهان براي ارائه به بيست و هشتمين اجلاس كميته ميراث جهاني
.يونسكو شده بود.به هر حال تلاش ها هنوز ادامه دارد
سازمان ميراث فرهنگی وگردشگری کشور که به عنوان متولی و حافظ ميراث فرهنگی ايران
از مدت ها پيش دست به کار شده است، چند روز پيش با ثبت دادخواست جديدی، اين بار شکايت
.حقوقی خود را از شهرداری و سازندگان برج جهان نما تسليم دادگستری اصفهان کرد
برخی از کارشناسان ميراث فرهنگی معتقدند که اين اقدام سازمان ميراث فرهنگی، در حقيقت
.جدی ترين اقدام او عليه اين ماجرای دو ساله است
اين کارشناسان معتقدند که بايد سازمان ميراث فرهنگی از اول همين شکايت را عليه خاطيان
.طرح می کرد
بهمن ماه سال گذشته با پايان يافتن قرار تعيين شده از سوی يونسکو برای ارسال آخرين گزارشات
سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری کشور مبنی بر تعديل برج جهان نما، سازمان ميراث فرهنگی
، برای اولين بار، رسما شکايت کيفری خود را از پديد آورندگان برج جهان نما در دادگستری اصفهان
.به ثبت رساند
با اين حال 5 ماه از زمان نخستين شکايت، گذشت و چون نتيجه مطلوبی گرفته نشد، اينبار نيز در
حدود ده روز پيش، سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری کشور شکايت حقوقی خود را نيز تقديم
مراجع قضايی دادگستری اصفهان کرد تا پرونده برج جهان نما به لحاظ مدنی در اين داد گستری
.مورد پيگيری قرار گيرد
جالب است بدانید به گفته روزنامه شرق، همه غوغاى «نقش جهان» و «جهان نما» از يك نامه
آغاز شد. نامه اى كه بى نام و امضا در يكى از صندوق هاى پستى اصفهان افتاد تا به مقر يونسكو
در پاريس برسد. نويسنده نامه به نمايندگان ۲۶ كشور عضو كميته ميراث جهانى يونسكو
نوشت: «نقش جهان در خطر است.» او از ساخت بنايى در اصفهان خبر داد كه حريم
نقش جهان را درنورديده و از بلندترين بناى ميدان نقش جهان بلندتر است. دريافت
همين نامه كافى بود تا نامه نگارى هاى كميته ميراث جهانى با دولت ايران آغاز
شود. كميته به ايران يادآورى كرد كه ميدان نقش جهان، پاسارگاد و چغازنبيل
سه محوطه تاريخى ثبت شده در فهرست جهانى است كه كمترين تجاوز به
.حريم و حايل اين مكان ها بايد مورد مواخذه و پيگيرى قرار گيرد
ايران خود جزء ۲۰ كشور نخستينى بود كه به پيمان حفاظت از ميراث فرهنگى و طبيعى
جهان (مصوب ۱۹۷۳) پيوست . و در نخستين گام سه مكان تاريخى خود را در اين فهرست
جاى داد. و حال براى ساخت برجى تجارى كه حريم هوايى ميدان تاريخى نقش جهان را مخدوش
.كرده، بايد نگاه جهانى معطوف شده بر خود را پاسخگو باشد
به هر صورت
همگی در تکاپوی حل و فصل مشکل بوجود امده و حفظ حرمت تاریخی این میدان
هستند.
رییس جمهور محترم هم تاکنون از هیچ کوششی فروگذار نکرده اند.اما امان از منافع
...و امان ازمظلومیت هنر والای ایرانی
علیرغم درد مندی قاطبه ایرانیان به این رخداد فرهنگی،
بحث مطرح شدن آن در مجامع فرهنگی و
بعضا سیاسی و همچنین رسانه های
خارج از ایران، ضمن یاددآوری چند وجهی بودن نفس هنر در
زمان حاضر، متولیان امور اجرایی را به این سمت هدایت میکند که، برای طرح ، برنامه ر یزی
کارشناسی و سرانجام هر پروژه و موضوع تفصیلی تمام جوانب امر را در نظر بگیر یم. و این
چیز شاقی نیست.با سرلوحه قرار دادن این فاکتورهاست که خروجی نهایی هر گونه تولید اعم
از عمرانی ، اقتصادی يا فرهنگی هنری، هر محصول و یا خدمتی واجد تحسین وستایش
،خواهد گردید. و نه مثل اوضاع فعلی گریبانگیر ما که هیچ چیز به غیر از هدر رفتن سرمایه
.اندیشه، بیت المال، وفاق و غیره ، نصیب من و شما نمیشود
بله، موضوعی که کمتر بدان اشاره شده، و در دستور کار نیست این است که، یکی از تبعات
.برنامه های ناصحیح و نسنجیده، همانا رواج بی اعتمادی، تفرقه بین افراد، و عدم همدلی
میباشد. واین از آن دسته موضوعاتی است که علیرغم ظاهر ساده خود، در برگیرنده عمیق تر ین
معانی است. و متاسفانه اصلا بدان توجه نمیشود. من هم در اینجا قصد ذکر کردن مطالبی از کتب
.علوم ارتباطات، جامعه شناسی و مدیریت و امثالهم ندارم، که سخن به درازا خواهد انجامید
.کی میرسد آنروزی که تمام اعمال ما مورد تحسین واقع شود؟
نیم قرن پیش کشور ژاپن اصلا از لحاظ تکنیکی و امثالهم قابل گفتگو نبود. بررسی چگونگی
مراحل پیشرفت آنان در ادوار اخیر، و شیوه نامه اعجاب برانگیز آنان ، ما را به نکات ارزنده
.و پر ثمری رهنمون میسازد
چه وقت میرسد آنروزی که ما از مطلق پنداری و مطلق گرایی رهایی یافته، اندیشه منافع جمعی
و فعالیت گروهی را سر لوحه خود قرار دهیم.خسارت این عدم تغییر رفتارمیتواند تمام شئونات
زندگی زیبای ایرانی را تحت تاثیر خود قراردهد. شما اینطور فکر نمیکنید؟
این مقال قرار نبود موضوعات سیاسی را دامن بزند، اما هنر در این زمانه وانفسا، همسایه و
.قر ین سیاست و روزمرگی است
